Wat is een verslaving?

Verslaving: wat is het en wanneer moet je je zorgen gaan maken? In deze blog ontdek je de antwoorden op deze vragen. Vaak wordt (door de psychologie) gezegd datje van een verslaving spreekt als iemand:

1) psychisch of lichamelijk niet meer zonder een middel kan en

2) steeds meer van het middel nodig heeft om hetzelfde effect te bereiken en

3) als iemand steeds meer in de problemen komt, door zijn middelengebruik

‍

Deze definitie wordt vooral gebruikt door anderen zoals psychologen of naasten, om te bepalen of iemand al dan niet verslaafd zou zijn. Een verslaafde zelf zal zich in deze definitie niet zo snel herkennen.

Verslaving: een kwestie van kunnen?

Voor een verslaafde voelt het namelijk niet zo dat je psychisch of lichamelijk niet zonder een middel zou kunnen. Je wilt dit vooral niet (altijd). Veel verslaafden denken dat ze psychisch of emotioneel wel zonder een middel zouden kunnen, als ze het écht zou willen. Pas als mensen super vaak (al dan niet met hulp) geprobeerd hebt om te stoppen, maar nooit slaagt, begint het mensen te dagen dat het misschien toch een kwestie is van kunnen. Maar het duurt vaak jaren tot mensen op dat punt van erkenning zijn.

‍

Daarbij gaat een verslaving gaat met fases: het ene moment lijkt je het allemaal wel aardig onder controle te hebben en gaat (minder) nemen vanzelf. Het andere moment zit je overal bovenop, hou je bij hoeveel je neemt, maak je afspraken met jezelf om jezelf in toom te houden en probeer je je gebruik op andere manieren constant te remmen. In deze periodes komen vaak excessen voor.

Steeds meer nodig?

Doordat je de ene periode wat minder neemt en de andere wat meer, hoeft het niet zo te zijn datje steeds meer nodig hebt om hetzelfde effect te krijgen. Gemiddeld gezien gaat je gebruik misschien over de jaren wat omhoog, maar dit gaat vaak ongemerkt. Je bent je hier vaak niet zo bewust van en zal je in dit deel van de definitie die vanuit de psychologie en buitenaf, dus ook niet snel herkennen.

‍

Het kan zelfs zo zijn dat je gebruik juist afneemt, door groeiende verantwoordelijkheden en doordat je er minder goed tegen kan dan eerder in je leven. En ook dan herken je je niet in het beeld steeds meer nodig te hebben voor hetzelfde effect, een belangrijk deel van de standaard definitie over wat een verslaving is.

Een verslaafde heeft geen grenzen

Ook het beeld dat een verslaafde totaal geen grenzen heeft, z'n leven langzaamaan ziet afbrokkelen en niets doet, herkennen verslaafden zichzelf niet in. Ze hebben wél grenzen en ambities voor het leven, werken juist super hard om hun leven en relaties zo goed als mogelijk op orde te houden en proberen er van alles aan te doen om een mooi leven te hebben en te genieten.

‍

Een verslaafde is niet per definitie iemand die niets doet om zijn leven te verbeteren en maar apathisch zit toe te kijken hoe zijn leven afbrokkelt. En (terecht), herkennen veel mensen zich niet in dit stereotype beeld.

Van binnenuit gezien

Waar het voor mensen van buitenaf misschien eenduidig te zeggen is dat iemand verslaafd is, is dat voor de verslaafde zelf dus niet. Veel mensen vragen zich lange tijd af of ze nou wel of niet verslaafd zijn voordat er iets begint te dagen, omdat ze zich niet herkennen in de definitie én niet in het beeld wat rondgaat over een verslaafde. En omdat het natuurlijk super confronterend is om jezelf als iemand te zien die niet alles onder controle zou hebben.

‍

Mijn ervaring met het hebben van verslavingen is dat je het liefst zo lang mogelijk in de ontkenning zit over dat je:

1) eigenlijk stiekem weinig controle hebt over hoe veel en vaak je neemt of drinkt

2) vervelende dingen in je leven hebt, die wel degelijk komen door wat je jezelf aandoet met wat je neemt, drinkt of eet

Een verwarrende periode

Het is gewoon vaak niet eenduidig voor je of je nou verslaafd bent, of je nou wel of geen controle over jezelf hebt, of je nou wel of niet zelf kiest dat je weer voor de bijl gaat, et cetera. En of het nou een kwestie is van niet kunnen of niet willen stoppen.

‍

Voor mij kenmerkte deze periode zich vooral door verwarring. Ik kon niet volmondig zeggen dat ik wel verslaafd was en ook niet dat het niet zo was. En doordat ik me lang bezig hield met de vraag of ik nou wel of niet verslaafd was, hield ik me al die tijd niet echt met de onderliggende én meest belangrijke vraag bezig.

De meest belangrijke vraag 

Pas toen ik mezelf op een gegeven moment de vragen stelde: ‘als ik zo doordrink als ik nu doe, word ik dan gelukkig en ga ik dan alles uit het leven halen wat ik wil?’ kwam ik tot bezinnen. Ik besefte steeds meer me dat de antwoorden op deze twee vragen ‘nee’ waren. En ik koos ervoor om, los van wat anderen in mijn omgeving deden met drank en los van wat ze over mij zouden denken, volledig te stoppen. Ik liet de vraag of ik verslaafd was eigenlijk helemaal links liggen en labelde mezelf nooit als verslaafd. Dat gaf me lucht en bracht me naar de kern. Het ging erom dat ík wilde veranderen.

‍

Het kan je helpen om jezelf dezelfde vragen te stellen. Laat het antwoord op de vraag ‘ben ik verslaafd’ in het midden, deze gaat je niet echt verder helpen. De onderliggende vraag is relevanter. Wil je meer weten over verslaving en hoe je hier uit kan komen? Scroll naar beneden voor mijn gerelateerde blogs.

‍